Ochrona przyrody « powrót

2007-2008 ROK ŻABY

Płazy pełnią kluczową rolę w środowisku zarówno jako drapieżniki i ofiary. Ograniczają ilość bezkręgowców powodujących szkody w rolnictwie i leśnictwie, a ich skóra produkuje substancje wykorzystywane w medycynie. Są ponadto jednym z najważniejszych wskaźników zmian klimatycznych na Ziemi. Aktualnie, po 360 milionach lat istnienia, niemal połowa wszystkich gatunków płazów jest zagrożona całkowitym wyginięciem! Jest to największa skala zanikania gatunków od czasów wyginięcia dinozaurów.

Większość ludzi nie wie jak ważne są płazy, ani jak bardzo są zagrożone. IUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody) zaapelowała o pomoc w ratowaniu płazów przed całkowitą zagładą. Apel, na który nie można nie odpowiedzieć, jest ogromnym wyzwaniem dla ogrodów zoologicznych i akwariów, dla których jednym z najważniejszych zadań jest informowanie o znaczeniu dzikiej przyrody.

Obserwujemy, że co roku w środowisku coraz rzadziej można spotkać żabę, ropuchę czy traszkę. Tak, płazy wymierają! Szybko i masowo. Przyczyną tego jest ograniczenie naturalnych siedlisk, zanieczyszczenie środowiska, zmiany klimatyczne, a także zabójczy dla nich pasożytniczy grzyb. Płazy uważane są za bioindykatory środowiska, ponieważ dzięki przepuszczalnej skórze są bardzo czułe na niewielkie nawet dawki szkodliwych substancji. Spadek populacji płazów w naturze to alarm dla pozostałych gatunków zwierząt i ludzi.

Wszyscy pamiętamy żaby i inne płazy z naszego dzieciństwa (bajki, zabawy, chóry żabie podczas wycieczek w teren, obserwacje skrzeku itp.). Ratowanie płazów jest naszym obowiązkiem wobec przyszłych pokoleń, aby nasze dzieci, wnuki, prawnuki miały również możliwość poznania wspaniałej różnorodności tej niezwykłej grupy zwierząt.

Ogrody zoologiczne i akwaria mają ogromne doświadczenie w hodowli dzikich zwierząt. Pełnią więc niezwykle ważną rolę w inicjowaniu i prowadzeniu akcji ochrony gatunków. Programy hodowli "ex situ" (poza środowiskiem naturalnym), prowadzone głównie przez ogrody zoologiczne i akwaria, są uważane za najważniejsze metody rozwiązania problemu zagrożonych gatunków płazów.
 

EAZA uczestniczyło w globalnej Kampanii 2008 Year of the Frog poprzez:

• działania na rzecz wzrostu świadomości publicznej i zrozumienia problemu zanikania gatunków płazów oraz jego następstw dla ludzkości;
• zbieranie funduszy na wdrożenie planu ratowania płazów - ACAP (Amphibian Conservation Action Plan);
• zachęcanie ogrodów zoologicznych - przyszłych członków EAZA do uczestnictwa w programie ochrony płazów "ex situ" (poza środowiskiem naturalnym);
• podnoszenie świadomości na temat działań "Arki dla płazów" - EAZA AArk i zbieranie funduszy na te działania;
• uświadomienie roli IUCN i ogrodów zoologicznych jako liderów światowej ochrony płazów.
   

Cele Kampanii EAZA 2008 Year of the Frog:
- aktywny udział wszystkich ogrodów zrzeszonych w związkach ogrodów zoologicznych;
- zebranie kwoty 750.000 Euro na ACAP (Amphibian Conservation Action Plan).
 

Co zawdzięczamy płazom?

• Płazy pełnią bardzo ważną rolę w ekosystemie zarówno jako drapieżcy jak i ofiary, utrzymując delikatną równowagę w przyrodzie. Ich zanikanie jest dowodem na działanie szkodliwych czynników w środowisku.
• Płazy sprawują kontrolę nad populacjami wielu szkodliwych gatunków bezkręgowców (np. stonka ziemniaczana, szarańcza, komary), co ma bardzo duże znaczenie dla plonów osiąganych w rolnictwie na świecie, a także w ograniczeniu rozprzestrzeniamia chorób (np. malaria).
• Skóra płazów produkuje substancje, ktore zabijają bakterie, wirusy i inne drobnoustroje. Substancje te są wykorzystywane w badaniach nad produkcją leków na wiele chorób m.in. AIDS.
• Skóra plazów jest przepuszczalna, co powoduje łatwe przenikanie różnych szkodliwych substancji do wewnątrz ciała i sprawia, że zwierzęta te są wyjątkowym odzwierciedleniem stanu środowiska. Płazy są szczególnie wrażliwe na trucizny zanieczyszczające środowisko, pełnią więc rolę strażników ludzkości przed zagrożeniami ekologicznymi.
• Biolodzy nazywają płazy "naturalnymi wskaźnikami" - jako jedne z pierwszych organizmów w środowisku reagują na zanieczyszczenia obniżeniem liczebności populacji, co jest ostrzeżeniem dla innych grup zwierząt oraz ludzi.
• Płazy od wieków mają szczególne znaczenie w kulturze jako sprzymierzeńcy człowieka i symbole szczęścia.
   

Alarm dla płazów !

Po 360 milionach lat istnienia jedna trzecia a nawet być może połowa gatunków płazów może wyginąć w bardzo bliskiej przyszłości.

Płazy są poważnie zagrożone w wyniku: utraty środowiska naturalnego, zmian klimatycznych, zanieczyszczeń (głownie pestycydów), wprowadzania do środowiska obcych gatunków, odłapywania do kolekcji i do celów konsumpcyjnych. W ostatnich latach na świecie pojawiło się jeszcze jedno zagrożenie dla płazów. To chytridiomykoza - choroba grzybicza skóry spowodowana przez grzyba Batrachochytrium dendrobatidis, atakująca setki gatunków płazów, powoli rozprzestrzeniająca się od Afryki na całą planetę przez ostatnie 50 lat. Globalne zmiany klimatyczne zaostrzają ten problem.
 

Pomoc nadchodzi

Światowy plan ratowania płazów Amphibian Conservation Plan (ACAP) uwzględnia badania populacji i ochronę w środowisku naturalnym. Dla gatunków, które nie mogą być chronione w środowisku powstał plan ratowania pod nazwą "Arka dla płazów" - Amphibian Ark. Jego celem jest hodowla pod okiem specjalistów 500 najbardziej zagrożonych gatunków płazów, których nie można uratować w ich środowiskach naturalnych. W specjalnie  przygotowanych, wydzielonych miejscach  utworzonych w kilkuset ogrodach zoologicznych, akwariach i instytucjach naukowych na całym świecie można utrzymywać i hodować gatunki, których ochrona w warunkach naturalnych jest obecnie niemożliwa. Należy je chronić i rozmnażać w warunkach sztucznych, a następnie wypuszczać do czystych, zbadanych siedlisk. Plan wymaga wsparcia w kwocie ok. 50 mln USD.

Amphibian Ark (AArk) jest programem koordynowanym przez:
- Światową Unię Ochrony Przyrody (IUCN)
- Grupę Specjalistów d/s Hodowli (CBSG)
- IUCN Amphibian Specialist Group - Grupę Specjalistów d/s Płazów przy IUCN
- Światowy Związek Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (WAZA)

Program Amphibian Ark ma na celu ratowanie zagrożonych gatunków płazów i umieszczenie ich w wydzielonych miejscach w ogrodach zoologicznych, akwariach i instytucjach naukowych na całym świecie, w celu ich utrzymania i hodowli oraz zapewnienia długiego okresu przeżycia.
 

Co każdy z nas może zrobić?

1. Nie zanieczyszczajmy i nie niszczmy środowiska naturalnego!
Pod żadnym pozorem nie wolno:
- myć samochodów nad jeziorem czy rzeką;
- wyrzucać śmieci, gruzu, ziemi, leków, baterii i innych szkodliwych zanieczyszczeń w lasach, łąkach, przydrożnych rowach, obok lub do zbiorników wodnych;
- osuszać łąk, bagien;
- wypalać traw.
Należy ograniczyć:
- stosowanie środków chemicznych w rolnictwie;
- intensywne zarybianie stawów.

2. Nie odłapujmy płazów ze środowiska naturalnego do celów kolekcjonerskich i hodowli domowej. Jest to zabronione, ponieważ wszystkie polskie gatunki płazów są prawnie chronione.

3. W celu ochrony płazów przed atakiem śmiercionośnego dla nich grzyba pamiętajmy, że nie wolno:
- dotykać płazów w środowisku naturalnym
- przenosić ich z jednego środowiska do drugiego.
Należy natomiast oczyścić i wysuszyć zabłocone, mokre obuwie przed wejściem na teren występowania płazów i koniecznie je zdezynfekować przez zanurzenie podeszw w roztworze środka zawierającego chlorek benzalkoniowy, np. sterinol lub w którymś z dostępnych na rynku wybielaczy.

4. Poważne zagrożenie dla płazów stanowi rozbudowana sieć dróg i rozwój motoryzacji, a także odkryte studzienki ściekowe i kanalizacyjne. Wczesną wiosną płazy budzą się z zimowego odrętwienia, rozpoczynają wędrówki do miejsc odbycia godów często przez drogi i autostrady. Pod kołami samochodów każdej wiosny ginie olbrzymia liczba tych zwierząt. Planując budowę dróg i autostrad powinno się uwzględniać budowę tuneli dla płazów i innych zwierząt, którymi mogłyby bezpiecznie przejść na drugą stronę. Studzienki natomiast należy jak najczęściej przeglądać, zabezpieczać i uwalniać zwierzęta, które nie mogą się z nich wydostać.

5. Propagujmy wśród naszych najbliższych i przyjaciół ideę ochrony płazów.

Miejski Ogród Zoologiczny w Płocku aktywnie włączył się w obchody Roku Żaby poprzez akcję edukacyjną, aby uczulić lokalną społeczność na krytyczną sytuację płazów. Zachęcamy nauczycieli, aby przychodzili z dziećmi do Ogrodu Zoologicznego, gdzie w ciekawy sposób zdobędą wiedzę o płazach i potrzebie ich ochrony.